چاپ

در حالیکه حدود شش سال پیش، تعدادی کتاب و مجله های تاریخی و علمی کتابخانه سرهنگ بزرگمهر وکیل مدافع دکتر مصدق در دادگاه های نظامی پس از کودتای 28 مرداد به کتابخانه آستارا اهدا شد، مدیر کتابخانه های عمومی شهرستان آستارا از بازیافت برخی کتاب ها به دلیل غیرقابل استفاده بودن در سال 93 خبر داد.

در سال 1390 ، تعداد 200 جلد کتاب و 60 نسخه مجله تاریخی و علمی موجود در کتابخانه مرحوم سرهنگ جلیل بزرگمهر وکیل مدافع دکتر مصدق در دادگاه های نظامی پس از کودتای 28 مرداد، به کتابخانه آستارا اهدا شد ولی اکنون گفته شده که تعدادی از این کتاب ها ، به دلیل غیر قابل استفاده بودن، برای تبدیل به کاغذ ، به بازیافت سپرده شده است.

در همین زمینه رئیس کتابخانه عمومی آستارا در گفت وگو با ایرنا بیان کرد: 24 جلد از کتاب های اهدایی خاندان مرحوم جلیل بزرگمهر از چهره های علمی سابق آستارا، در این کتابخانه ثبت و بقیه به علت غیرقابل استفاده بودن، برای تبدیل به کاغذ به بازیافت سپرده شده است.

قاسم خسروی افزود: در تحویل کتاب های اهدایی، بین کتابدار و اهدا کننده پیش شرطی مبنی بر چگونگی نگهداری آن بیان نمی شود و کتابخانه ها امانتدار نیستند و مجموعه آثار اهدایی خاندان بزرگمهر نیز توسط فرد واسطی به ما تحویل و موارد فوق به او گوشزد شده بود.

وی بیان کرد: اگر صاحب اصلی کتاب ها در زمان تحویل آنها به کتابخانه، حضور می یافت و در خصوص نگهداری آنها شرط قائل می شد، از پذیرش آنها خودداری می کردیم ضمن اینکه تصمیم گیری در خصوص نگهداری کتاب های تاریخی یا سپردن آنها به بازیافت و تبدیل به کاغذ، بر عهده کتابخانه های عمومی و متولیان آن است و در این راستا در چارچوب مقررات تعریف شده، تصمیم گیری می شود.

به گفته رئیس کتابخانه عمومی آستارا ، به جز 24 جلد از کتاب های اهدایی خاندان بزرگمهر، بقیه آنها از رده خارج و غیرقابل استفاده بود و بر اساس دستورالعمل موجود، برای تبدیل به کاغذ، به بازیافت سپرده شده است.

خسروی ادامه داد: برای ارسال کتاب های غیر قابل استفاده به اداره کل کتابخانه های عمومی استان گیلان جهت بازیافت، هزینه پرداخت می شود و اگر کتاب ها قابل استفاده باشد، هرگز این کار صورت نمی گیرد.

شیرین بزرگمهر فرزند سرهنگ جلیل بزرگمهر نیز در این راستا گفت: دانشیار دانشگاه هنر تهران و وارث فرهنگی آثار تاریخی و علمی مرحوم پدرم هستم و در سال 90، تعداد 200جلد کتاب و 60 نسخه مجله تاریخی و علمی موجود در کتابخانه پدرم را به خاطر عشق به زادگاهش (آستارا)، به کتابخانه عمومی این شهرستان ارسال و اهدا کردم.

وی اظهار کرد: بخشی از کتاب های هدیه شده، در زمان حیات پدرم خریداری و بخش دیگری نیز هدیه گرفته شده بود و برخی از آن کتاب های ارزشمند، هرگز در بازار کتاب عرضه و یافت نمی شود.

بزرگمهر ادامه داد: در این سال ها همواره وضعیت کتاب های اهدایی را پیگیری کرده ام اما پاسخ هایی که تا اردیبهشت ماه امسال شنیدم، چندان دلگرم کننده نبود و مواردی همچون نبود قفسه کافی برای چیدن کتاب ها، نبود پول خرید قفسه نگهداری کتاب و ضرورت بازبینی کتاب ها قبل از در دسترس عموم قرار گرفتن را اعلام می کردند و من نیز برای تامین پول خرید قفسه کتاب ها ، اعلام آمادگی می کردم.

بزرگمهر گفت: پیگیری های من همواره با تقاضای بازپس گرفتن کتاب های اهدایی همراه بود اما 13شهریورماه جاری در ملاقات حضوری با رئیس کتابخانه عمومی آستارا در این نهاد، از سپرده شدن آنها به بازیافت به دلیل فرسودگی و با نظر کتابدار، باخبر شدم.

او بیان کرد: سپرده شدن گنجینه فرهنگی یکی از نویسندگان آستارا به بازیافت، برای من و خانواده ام بسیار غم انگیز است و آثار مردی که نوشته هایش درباره محاکمات دکتر مصدق، دقیق ترین و موثق ترین منبع مطالعات و تحقیقات آن برهه زمانی است، نباید به این سرنوشت دچار می شد.

دختر و وارث فرهنگی مرحوم جلیل بزرگمهر گفت: آستارا زمانی به نداشتن یک بی سواد در شهر مشهور بود و اکنون رئیس کتابخانه عمومی این شهرستان چگونه و بر اساس چه قانونی، کتاب های نایاب و ارزشمند تاریخی و علمی را به بازیافت می سپارد؟ 

شیرین بزرگمهر افزود: رفتار کتابخانه عمومی آستارا با کتاب های اهدایی ما، شبیه رفتار مغولان با کتاب ها و کتابخانه هاست و من حق دادخواهی نزد مراجع قضایی را محفوظ می دانم.

سرهنگ جلیل بزرگمهر متولد سال 1291 و متوفی به سال 1386 ، از مشاهیر علمی شهرستان آستاراست و وکیل مدافع دکتر محمد مصدق در دادگاه های نظامی پس از کودتای 28 مرداد بود که در کتاب خاطراتش از آستارا، با چنان لطافتی از زادگاهش سخن می گوید که هر خواننده ای را مشتاق دیدار این دیار می کند.

اما اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان گیلان درباره بازیافت کتاب‌های اهدایی خاندان بزرگمهر اطلاعیه ای صادر و در آن تاکید کرد: مسئله بازیافت کتاب‌های اهدایی مربوط به سال های اخیر نیست.

در این اطلاعیه آمده است: موضوع اهدا و بازیافت این کتاب‌ها مربوط به سال های اخیر نیست و این اقدام بواسطه اهمال رئیس اداره شهرستان و بدون کسب مجوز و استعلام از ستاد استان گیلان و ستاد مرکزی نهاد انجام شده است.

در این اطلاعیه افزوده شده است: تعداد 190 جلد کتاب در سال 1390 از طرف خانم شیرین بزرگمهر، فرزند آقای جلیل بزرگمهر به کتابخانه عمومی شهر آستارا اهداء شده بود که فهرست این آثار به همراه یک لوح تقدیر برای ایشان ارسال شد.

در ادامه این اطلاعیه آمده است: در همان سال بر اساس تشخیص کتابداران کتابخانه عمومی آستارا و رئیس شهرستان، تعداد 30 جلد از این کتاب‌ها در قفسه این کتابخانه قرار می‌گیرد و مابقی فاقد شرایط استفاده تشخیص داده شده و برای بازیافت به انبار منتقل می‌شوند.

این اطلاعیه می افزاید: این اقدام طی چند سال گذشته بعد از اهدای کتاب‌ها بواسطه اهمال رئیس شهرستان و بدون کسب مجوز و استعلام از ستاد استان گیلان و ستاد مرکزی انجام شده بود. 

در بخش دیگری از این اطلاعیه آمده است: در دوره مدیریت فعلی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، برای پیشگیری از وقوع چنین اتفاقاتی، با استفاده از شبکه یکپارچه و سراسری منابع و امانت کتابخانه ای و صدور بخشنامه‌هایی در مورد وجین کتاب، هیچ کتابخانه‌ای نمی‌تواند بدون کسب مجوز از ستاد مرکزی نهاد نسبت به وجین و بازیافت کتاب اقدام کند، همچنین یک گروه کارشناسی از سوی معاونت توسعه کتابخانه ها و کتابخوانی نهاد مامور شده تا ضمن رسیدگی به علت چنین حادثه ای در آن سال ها ، مسببین این موضوع را شناسایی کند.

کتابخانه عمومی آستارا نخستین کتابخانه عمومی استان گیلان است که در سال 1302 تاسیس شده و اکنون با چهار شعبه و یک هزار و 500 متر مربع فضا، بیش از 2 هزار نفر عضو فعال دارد.