در جامعه کسانی هستند که به حقوق خود اشراف نداشته و حتی اگر بشنوند مثلا شغل خبرنگاری نیز، همردیف با کار در معدن جزو مشاغل سخت به حساب می آید شاید باور نکنند. متاسفانه بعضا از قشر با دانش خبرنگار نیز هنوز هستند کسانیکه علیرغم اطلاع از سختی کار خود ممکن است از نحوه چگونگی استفاده از بیمه مشاغل سخت با اطلاع نباشند از همین رو در این مقال به بررسی مشاغل سخت و زیان آور و شرایط بیمه ای آن می پردازیم.
به گزارش خط اول خوشبختانه در قانون به صراحت درباره ماهیت و ویژگی‌های مشاغل سخت و زیان آور بحث شده است اما به طور کلی باید گفت که مشاغل سخت و زیان‌آور به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ نخست مشاغلی که ذاتاً جزو مشاغل سخت و زیان‌آور نیستند به عبارتی مشاغلی که صفت سخت و زیان‌آوری با ماهیت آن شغل وابستگی دارد اما با به‌کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر مناسب از سوی کارفرما می‌توان سختی و زیان‌آوری آنها را حذف کرد مثل تراشکاری، جوشکاری و …
در مشاغل گروه اول که به نام گروه الف شناخته می‌شوند کارفرمایان کارگاه‌های دایر مکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به سالم‌سازی، کاهش آلاینده‌ها، ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استاندارد‌های مشخص‌شده در قانون کار و آیین‌نامه‌های مربوط (مصوب شورای عالی حفاظت فنی) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام کنند.
دوم مشاغلی که ماهیتاً سخت و زیان آورند و با به‌کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی از سوی کارفرما، صفت سخت و زیان‌آوری کاهش یافته اما همچنان سخت و زیان‌آوری آنها حفظ می‌شود مثل غواصی و کار در معادن.
در تطبیق و تشخیص مشاغل گروه ب توسط کمیته‌های استانی ماهیت شغل و عدم امکان رفع صفت سخت و زیان‌آوری مطابق بند مذکور ملاک عمل است و خارج از موارد ذیل پس از رعایت ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی و تبصره آن و با تأیید کمیته‌های استانی برابر مقررات می‌تواند جزو گروه الف محسوب شود.
در خصوص مشاغل گروه ب تماس و یا کار مستمر در گروه های مورد نظر ملاک بوده لذا مشاغل مدیریتی، سرپرستی، پشتیبانی، خدماتی، اداری، کارشناسی، نظارتی و نظایر آنها که استمرار فعالیت فرد در خارج از محل فعالیت و شرح شغل مشمولین گروه ب مشاغل سخت و زیان‌آور است، از شمول گروه مذکور خارج است. به طور مثال کار در معادن صرفاً کارکنانی که مستقیماً در معادن مشغول فعالیت هستند مشمول گروه ب خواهند بود و اشخاصی که به دلیل ماهیت شغل به طور محدود و یا به دلیل سرکشی به طور موقت یا ساعتی به این مکان ها مراجعه می کنند مشمول این ضوابط نخواهند بود.
فعالیت‌های گروه ب به شرح ذیل هستند:
۱- کار در معادن اعم از تحت‌الارضی یا سطح‌الارضی که ایجاب می‌کند کارگر در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده به استخراج بپردازد. ۱-۱- کار استخراج شامل جداکردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار، اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هرگونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل‌ها، راهروها یا میله‌های معدن انجام وظیفه کند.
۲- کار در حفر قنوات، چاه‌ها، فاضلاب‌ها، تونل‌های زیرزمینی و مخازن سربسته
۳- تخلیه و حمل موادمذاب از کوره‌های مشغول به کار و کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب به نحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان‌آور متصاعد از کوره باشد.
۴- کارگری که مستقیماً و مستمراً در امر تولید در کارگاه‌های دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارد و کار مستمر در گندآبروها – جمع‌آوری، حمل و دفن و بازیافت زباله به صورت غیرمکانیزه
۵- کارگری که مستمراً به امر جمع‌آوری و انتقال، انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالن‌های پرورش طیور) در واحدهای دامداری و طیور اشتغال دارد.
۶- کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از ۵ متر از سطح مبنا روی دکل‌ها، اتاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت‌ها.
۷- کار مداوم روی خطوط و پست‌های انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر.
۸- مشاغل شن‌پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ‌پاشی.
۹- کار در محل‌های با فشار محیط غیرمعمول از قبیل غواصی.
۱۰- کار مستمر در محیط‌هایی با فشار صوتی بسیار بالا که امکان کنترل یا حذف آن در محیط با حفاظت از دستگاه شنوایی با وسایل حفاظت فردی امکانپذیر نیست.
۱۱- کار در امور سمپاشی باغ‌ها و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری در زمان سمپاشی.
۱۲- کارگری که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره‌کش‌ها در زمان انجام کار اشتغال دارد.
۱۳- کار با وسایل دارای ارتعاش که با وجود رعایت مقررات حفاظت فنی و ایمنی در حد غیرمعمول باشد و برای سلامتی کارگر زیان‌آور باشد.
علاوه بر کارهای سخت و زیان‌آور مشخص شده طبق مصوبات شورای عالی حفاظت فنی و موارد تأیید شده توسط کمیته‌های استانی، موارد زیر نیز سخت و زیان‌آور شناخته می‌شوند:
١ـ مشاغلی که در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها مستقیماً با زندانی ارتباط دارند.
٢ـ مشاغلی که مستقیماً در مراکز روان درمانی با بیماران روانی مرتبط هستند.
٣ ـ خبرنگاری
شرایط بیمه برای مشاغل سخت و زیانبار
سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازای هر سال سابقه یک و نیم (5/1) سال محاسبه خواهد شد. بیمه‌شدگانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور اشتغال به کار داشته‌اند، به یکی از حالات زیر می‌توانند از مزایای بازنشستگی وفق قانون مذکور بهره‌مند شوند.
الف - افرادی که حداقل 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب در کارهای سخت و زیان‌آور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و حق بیمه مدت مزبور را به صندوق پرداخته باشند، می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند.
ب - کسانی که فاقد شرط سابقه مقرر در بند الف بوده، لیکن متقاضی استفاده از سایر بازنشستگی مقرر در ماده 76 قانون تأمین اجتماعی و تبصره‌های ذیل آن بوده و حداقل یک سال در کارهای سخت و زیان‌آور اشتغال به کار داشته باشند، هر سال سابقه پرداخت حق بیمه آنان در کارهای سخت و زیان‌آور یک سال و نیم محاسبه خواهد شد.
