مرگ و مسمومیت ناشی از مصرف مشروبات الکلی تقلبی در نیمه نخست مهر ماه در ایران خبرساز شد، به طوری که براورد شده حدود 50 نفر در این مدت در مازندران، گيلان، همدان، زنجان و كردستان فوت کرده‌اند و بیش از 350 نفر هم دچار مسمومیت شده اند. البته این نخستین بار نیست که مشروب تقلبی در ایران قربانی می‌گیرد، چراکه طی یک‌ سال اخیر نیز ۱۶۰ نفر از هموطنان به دلیل مصرف مشروبات آلوده به متانول مسموم شده و از این تعداد ۲۵ نفر فوت کرده‌اند. پیشتر هم در ایام همه‌گیری کرونا مسوولان دستگاه قضایی اعلام کرده بودند؛ در یک بازه زمانی 50 روزه از اسفند 98 تا فروردین 99، بیش از 3 هزار نفر بر اثر نوشیدن مشروبات الکلی تقلبی، مسموم شده و بیش از 600 نفر از آنان فوت کرده‌اند. با وجود اینهمه مرگ و مسمومیت و نابینایی، وقتی به پیامدهای مرگبار مصرف این نوع الکل‌های تقلبی اشاره می شود، برخی ان را سناریوی ترویج فرهنگ غربی برمی شمارند! درحالی که این یک واقعیت خطرناک است.

سازمان بهداشت جهانی در سال 2019 طی گزارشی اعلام کرد؛ در میان مصرف‌کنندگان «مداوم» نوشیدنی‌های الکلی در جهان، ایران رتبه نهم را میان ۱۸۹ کشور به خود اختصاص داده است، این مهم درحالی رخ می دهد که تولید، خرید و فروش مشروبات الکلی در کشورمان جرم محسوب می شود. گزارش (WHO)، سرانه‌ مصرف الکل در ایران را یک لیتر اذعان می کند که باتوجه به جمعیت 80 میلیونی ایران باید گفت سالانه حدود هشتاد میلیون لیتر مشروبات الکلی در ایران مصرف می شود و اگر قیمت میانگین هر لیتر مشروبات الکلی دست ساز را 300 هزار تومان درنظر بگیریم با یک تجارت باورنکردنی 240 هزار میلیارد تومانی مواجه هستیم البته که باید از واژه "بیش" در کنار این عدد استفاده کنیم چراکه قسمتی از این مشروبات الکلی وارداتی هستند و قیمتی چندین برابری دارند.

معاون وقت وزیر کشور در سال 1400 نیز در یک اظهارنظر این آمار تکان‌دهنده را تلویحا تایید کرد و گفت: « نرخ شیوع الکل در کشور بین ۱۰ درصد افراد بالای ۱۵ سال است، به‌طوری‌که سالانه بیش از پنج میلیون نفر در کشور الکل مصرف می‌کنند.» وقتی با این حجم مصرف کننده مواجه باشیم، بلاشک خود به خود مافیا بوجود می آید و این تجارت هولناک زیرزمینی هر بلایی می تواند بر سر مصرف کننده بیاورد.

شاید بسیاری از پرونده های مشروبات الکلی تقلبی همچنان باز باشد اما یکی از شاکیانی که بخاطر مسمومیت شدید، بینایی خود را از دست داده، می گوید: بالاخره بعد از 4 سال دوندگی در دادگاه های مازندران و تهران، اخیرا دیوان رای به محکومیت ساقی داده است. وی که کمتر امیدی به بازگشت بینایی خود دارد، می گوید: از خیر قصاص گذشتم، چرا که بینایی ام را برنمی گرداند اما دیه تعیین شده را خواهم گرفت تا در مسیر درمانم هزینه کنم.

وکیل وی نیز از برخورد توام با سعه صدر دستگاه قضا با این پرونده خبر داد و گفت: پیش بینی می شد بخاطر عمل خلاف شاکی، برخورد درستی صورت نگیرد اما قضات بدرستی عمق چالش پیش امده در جامعه را درک کرده اند و همراهی های خوبی با پرونده داشتند. وی اظهار امیدواری کرد: وحدت رویه ای در این خصوص صورت گیرد تا پرونده های بی شماری که در این خصوص در جریان است به سرانجام برسند.

اما این همکاری دستگاه قضا شرط لازم است و کافی نیست، وقتی با یک جستجوی ساده حتی در گوگل می توان به الکل و اتانول و متانول دست پیدا کرد، درمی یابیم محدودیت ها چاره ساز نیست، این چالش هم باید بسان بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی به شکل بنیادین و ریشه ای و البته با آموزش و فرهنگ سازی برطرف گردد. وقتی فاصله زمانی موج‌های مسمومیت الکلی در حال کاهش است، مشخص است سختگیری ها تاثیر خود را نگذاشته است؛ اموزش در این خصوص شاید به نظر برخی مضحک آید و برخی نیز آن را ترویج فرهنگ غربی تلقی کنند، ولی این مشکل وجود دارد و هر روز خانواده‌های بیشتری را درگیر درمان و دادگاه می کند پس تا این چالش به ابرچالش تبدیل نشده باید مهره ای را حرکت داد.

پزشکان می گویند هیچ روشی برای تشخیص الکل تقلبی وجود ندارد، تنها هنر وزارت بهداشت هم این است که فقط از سوءمصرف این مشروبات هشدار دهد؛ بنابراین این خود مردم هستند که باید با افزایش آگاهی نسبت به آنچه که مصرف می کنند، خودکنترلی داشته باشند. با این حال انتظار می رود دولت چهاردهم که دست به تغییر مهره های تاثیرگذار وزارتخانه های مهمی چون کشور، بهداشت و علوم زده است، با همین فرمان جلو برود و کارگروهی برای رفع این بحران راه اندازی نماید، چراکه پزشکیان خوب می داند دست به مهره حرکت است.