سطح آثار هنری و کیفیت هنرمندان در مملکت ما روز به روز پایین تر می آید، و هنر این مرز و بوم در میانمایگی دست و پا می زند. هر چند که هنر مقوله ای خودانگیخته و مستقل، و رشد در آن بسیار فردی و شخصی است، اما نمی توان از نقش نهادهای اصلی مسئول هنر و فرهنگ در ایران، در افت فاحش سطح کیفی آثار هنری و هنرمندان به سادگی گذشت. اولی ارشاد است، که عمده ترین نقش را در سیر قهقرایی هنر ایفا می کند و طیفی وسیعی از هنرمندان غیرمسقل و میانمایه را پوشش می دهد. عالم موسیقی تبدیل به حمامی شده که هر حنجره ی نخراشیده ای در آن چهچه می زند و از صدای خودش خوشش می آید، عرصه ی ادبیات تبدیل به زنگ انشا و خاطره نویسی شده، و سینما جایی برای رونمایی از هر چهره ی خوش چشم و ابرویی ست که به تازگی ظهور کرده. مسئولان ارشاد به شدت مستاصل و سردرگم، برای پر کردن این حفره های عظیم و عمیق، با وادادن قائله، سر نخ را به دست دلالان کنسرت برگزارکن سپرده اند که بلدند چگونه جنین هر آوازه خوان خوشگل موشگل را شش ماهه از رَحِم پوسترهای خوش آب و رنگ در بیاورند، و با " دلبرا جان جان جان جان " معروف شوند، و تهیه کنندگانی که استاد این هنرند که هر دختر عشق بازیگری را با قرار دادن در کنار گلزارها و زمانی ها چهره کنند، که در فیلمهای سینمایی موهای خود را بلوند کنند، در سالن های تئاتر ساپورت بپوشند، در سریالهای تلویزیونی چادر بر سر بگذارند، و سرآخر از دوبی و ترکیه سر در بیاورند.

در ادبیات اوضاع بهتر نیست. جشنواره های مناسبتی، پر از شعرها و داستانهای سفارشی است، و زوایای سالن های همایش از زور فشار شرکت کنندگان " لوح بگیر و رزومه بساز " تَرَک خورده است. از انتشار بوف کور 81 سال گذشته و شعر آیه های زمینی 55 سال پیش منتشر شده، و حالا پس از اینهمه سال روز به روز متون دونمایه تری از سوی هنرمندان بی هنرتری به چاپ رسیده و درختان تناوری را قربانی و کاغذهای بسیاری را تباه کرده اند.

امروز هنرمند نه یک فرد، بلکه یک اصطلاح است، که ممکن است هر جا درباره ی هر کسی که سازی به دست می گیرد و یک نت را به تکرار می نوازد، یا متنی را عمودی می نویسد و شعر نو می نامد، یا روی صحنه ی نمایش یا جلوی دوربین دیالوگهای حفظ شده را لقلقه می کند اطلاق شود. به جرات می توان گفت بعد از نسلی که پرویز پرستویی ها را معرفی کرد ابدا تصویر بازیگر قابلی روی صحنه و پرده نرفته، اخوان ثالث ها به تاریخ ملحق شده، بابک بیات ها جانشینی نداشته، و ایرج ها و ناظری ها و شجریان ها هر چند که صدای خود را توی حلق و حنجره ی پسران رعنایشان که توی پرِقو بزرگ شده اند، " کپی – پیست " کرده اند، چیز تازه ای به هنر موسیقی و آواز اضافه نکرده اند.

از طرف دیگر رسانه ی ملی، مانند معلولی که بازی بارسلونا را تماشا کند، غرق در تماشای رقبای خارجی خود شده، که با تولید سریالهای تمام ناشدنی، مخاطبان انبوهی را در کشور ما به دست آورده، یا شبکه های خبری که با سرعت بالا و پژوهشی ژرف، و آرشیوی غنی، به دیدگاههای سیاسی، اخلاقی و اجتماعی بییندگان فارسی زبان خود جهت داده، و روی فرهنگ آن تاثیر گذاشته اند. سال به سال، هر سال در ماه رمضان مجری زیر ابرو برداشته ای می آید و عجیب الخلقه های اقصی نقاط ایران را روی آنتن می برد، و ملتی را دست می اندازد، و مدیران رسانه ی ملی، که معمولا خود از مطالعه ی یک فیلمنامه، بازبینی فنی یک فیلم کوتاه، تحلیل یک اثر هنری و رسانه ای ساده عاجزند، میزهایشان را با هم معاوضه می کنند، و امیدوارند که یک روزی معجزه ای بشود و رسانه ی ملی غیر از سریال ستایش چیزی تولید کنند که ارزش تماشا کردن داشته باشد.

مسئولان ارشاد در کلینیک های درمان ناباوری باید به دنبال رفع نقص مجموعه ی خود باشند که عقیم است، و " تولدی دیگر " در آن رخ نمی دهد. و مدیران رسانه ی ملی به مراکز توانبخشی مراجعه کنند تا شاید فرجی شد و ذهن عقب مانده ی تولیدات خود را از روی صندلی چرخدار بلند کردند.

 

هنر سفارشی کلمه ای است نارسا، عبارتی است بی معنی، و ترکیبی است کاملا غلط. اگر فلان شاه فلان سلسه شاعرانی داشته که مدح و ثنایش را می گفتند، امروز اثری از او و آن ثنانامه ها نیست. جامعه ای که می خواهد فرهنگ و هنر پویا داشته باشد، باید به ترویج هنر و فرهنگ خودانگیخته بپردازد. آنچه قیچی به دست مرتضی آوینی داد تا با گذشته ی هنری خود قطع رابطه، و خود را پای آنچه ارزشمند بود فدا کند ناشی از بخشنامه ی فلان نهاد یا سفارش فلان مدیر، برای جایزه ی فلان جشنواره، برای پر کردن فلان رزومه نبود. برای شهدا فیلم ساختن و بودجه ی کلان به جیب زدن، برای دفاع مقدس شعر نوشتن و رزومه پر کردن، برای مقدسات نمایش بستن و سکه گرفتن، با اساس رسالت اخلاقی هنر منافات دارد، و چنین هنرمندی خدمتی به زمانه ی خود نخواهد کرد، و سامانه ای که به چنین رویکردی بها بدهد، باید زنانش را پای سریال حریم سلطان و مردانش را مشغول تماشای  گیم آف ترونز ببیند.

پربیننده‌ ترین ها