نقش پررنگ روانشناسی ورزشی در موفقیت ورزشکاران

امروزه نبرد نه بین دو جسم برتر، بلکه بین دو ذهن برتر است

نوید بنی اسدی

اگر از شما بپرسند که آیا رونالدو را می‌شناسید، احتمالا پاسخ شما مثبت است. حتی به احتمال قوی مربی وی را نیز می‌شناسید. درباره بسیاری از قهرمانان دیگر هم همینطور. اما اگر از شما سوال شود که مربی بدنساز، تغذیه، فیزیوتراپ، ماساژور و ... آنها را میشناسید، به احتمال بسیار زیاد پاسخ منفی خواهید داد. اما اینکه چون شما آنها را نمیشناسید به معنای عدم وجود این افراد نیست.

روانشناس ورزشی نیز همینطور است. در گذشته تمامی موارد مورد اشاره در بالا به تنهایی بر عهده یک شخص بود و مربی علاوه بر وظیفه اصلی خود، میبایست نقش بدنساز و ... را نیز ایفا می‌کرد. اما از آنجاییکه امروزه شاهد حرفه‌ای‌تر و تخصصی‌تر شدن ورزش هستیم، هر کدام از این وظایف بصورت مجزا به افراد متخصص در این زمینه سپرده شده است.

پیش از آنکه به مبحث نقش روانشناسی در ورزش بپردازیم بیایید نگاهی به دلایل شکست در ورزش داشته باشیم.

امروزه در بسیاری از مسابقات ورزشی شاهد شکستهای عجیب و غریب ورزشکاران ما از حریفان هستیم. و این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که بر روی کاغذ، تیم یا ورزشکار ما از شانس بسیار بالاتری نسبت به حریف خود برخوردار است.

به این صورت که یک ورزشکار علیرغم تمرینات بسیار و آمادگی بالای جسمانی، در مقابل حریفی با شرایط برابر یا حتی ضعیف‌تر نتیجه را واگذار می‌کند. بعنوان مثال حسن یزدانی علیرغم شایستگی بیشتر، در فینال رقابتهای المپیک 2020، مسابقه را به حریف خود تیلور واگذار کرد و در یک قدمی کسب مدال طلا از دستیابی به آن ناکام ماند.

یا اینکه بارها شاهد اعتراض بازیکنان به داور یا عوامل اجرایی بوده‌ایم. یکی از مشهورترین نمونه‌های آن می‌توان به مسابقه تیم ملی فوتبال ایران در برابر ژاپن در نیمه نهایی رقابتهای جام ملتهای آسیا 2019 اشاره کرد. در یکی از حیاتی‌ترین لحظات بازیکنان تیم ایران بازی را رها کرده و برای اعتراض سمت داور یورش بردند. در همین هنگام تیم حرفه‌ای ژاپن بدون توجه به اتفاقات رخ داده به ادامه بازی پرداخت و با استفاده مناسب از فرصت فراهم شده، دروازه ایران را باز کرد و موجب حذف تیم ایران از رقابتها شد.

عواملی همچون کمبود اعتماد به نفس، عدم توانایی کنترل استرس، عدم تمرکز، ترس از نام حریف، فشار رسانه‌ها و هواداران و همچنین توقع بیش از اندازه از فرد یا تیم باعث عملکرد ضعیف و در نهایت شکستهای پیاپی می‌گردد.

معمولا در این مواقع همه از ورزشکار انتظار دارند که بتواند به تنهایی به تمام این موانع غلبه کرده و به نتیجه مورد نظر دست یابد. که البته کاملا انتظار نابجایی است.

علیرغم وجود دلایل بسیار، یکی از مهمترین دلایل شکست ورزشکاران ما در برابر حریفان، نداشتن ذهنی آماده و آگاه است.

بسیاری به اشتباه گمان می کنند که روانشناسی ورزشی یعنی روحیه بخشیدن به ورزشکار و به همین دلیل به یکی از مهمترین آیتم‌های کسب موفقیت در ورزش بی‌توجهی نشان می‌دهند. درحالیکه این امر تنها یکی از کاربردهای این رشته محسوب می‌شود.

وظیفه اصلی روانشناس ورزشی تقویت توجه، تمرکز، اعتماد بنفس، هدفمند بودن، کنترل استرس و تسلط بر خود در ورزشکار است. جهت دستیابی به این اهداف، به سبک زندگی مناسب و داشتن ذهنیت برنده نیاز است که تمام اینها مستلزم وجود دانش تخصصی در این زمینه می‌باشد.

امروزه نبرد نه بین دو جسم برتر، بلکه بین دو ذهن برتر است. اگر به مسابقات ورزشی حرفه‌ای در سطح جهانی و المپیک نگاه کنیم، تفاوت چندانی از نظر آمادگی جسمانی و فنی بین شرکت کنندگان وجود ندارد. در اینجا عامل تعیین کننده، همان آمادگی ذهنی است.

موفقیت یک ورزشکار در هر رشته ورزشی نتیجه عملکرد و اجرای صحیح تکنیکها و تاکتیکهایی است که از قبل فرا گرفته است و این فاکتورها در کنار آمادگی جسمانی، ورزشکار را در مسیر صحیح موفقیت قرار می دهد. اما وجود این فاکتورها به تنهایی برای رسیدن به موفقیت کافی نیست. در واقع ضلع سوم این مثلث، آمادگی ذهنی و روانی است که باعث دستیابی ورزشکار به موفقیت می شود.

آمادگی ذهنی یعنی داشتن تمرکز، اعتماد بنفس، هدفمند بودن، کنترل استرس و تسلط بر خود. در تقابل بین دو ورزشکار حرفه‌ای، پیروزی از آن کسی است که علاوه بر آمادگی جسمانی و فنی، دارای ذهنی آماده نیز باشد. و این مهم تنها با حضور روانشناس متخصص ورزشی میسر می‌شود.

در پایان لازم به ذکر است که دیگر دوره ایشالا و ماشالا و یاعلی پهلوون و حیدر حیدر بسر آمده و بجای اعتماد بنفس کاذب بخشیدن به ورزشکار و متعاقبا شکست و سرخورده شدن وی، میبایست از علم روز روانشناسی ورزشی در کنار علم تمرین، علم تغذیه و مدیریت ورزشی برای عقب نماندن از دنیا و کسب موفقیت، بهره برد.