در لاهیجان چای صرفاً یک نوشیدنی نیست و به یک پدیده فرهنگی تبدیل شده است و حتی مهمتر از آن، امروز لاهیجان دنبال آن است دیپلماسی شهری را از مسیر چای توسعه دهد.
به گزارش خط اول، همزمان با عید سعید غدیرخم، آیین پلاک کوبی " لاهیجان، پایتخت چای ایران " با حضور دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، معاون سازمان چای کشور و استاندار گیلان عصر یکشنبه 26 تیرماه در جوار آرامگاه کاشف السلطنه، پدر چای ایران، برگزار گردید؛ اما چه شد که از بین مناطق مختلفی که در ایران به کشت چای مشغول هستند، لاهیجان مفتخر به این عنوان شد.
«کاشف السلطنه» برای نخستین بار در سال ۱۲۸۰ شمسی یعنی اندکی بیش از 120 سال پیش، بذر چای را از هندوستان به لاهیجان آورد. او از آنجا که دیده بود شرق گیلان با مناطق زیر کشت چای هندوستان تشابه آب وهوایی دارد، به این فکر افتاد زمینه ورود بذر این محصول را به ایران فراهم کند. کاشف‌السلطنه بعد از ورود به ایران به لاهیجان آمد و زمینی را در یکی از محله‌های این شهر برای کشت این محصول آماده کرد. به‌همین دلیل چای برای اولین بار در لاهیجان کشت و بعدها محلی که این اتفاق در آنجا روی‌داد؛ «چای‌خانسر» نام‌گذاری شد و لاهیجان هم به‌عنوان شهر چای ایران شهرت یافت.
چای کشت شده در لاهیجان خیلی زود نتیجه داد. زیرا بیش از آنچه تصور می‌شد، خوش‌طعم و ذائقه‌پسند بود. همچنین فرایند فراوری آن نیز به‌صورت دستی بود که این مسئله نیز در کیفیت و طعم آن نقش داشت و تازه اینجا بود که خیلی زود در سراسر استان گیلان و حتی مازندران و گلستان نیز فراگیر شد، اما فقط در لاهیجان بومی شد. به‌گونه‌ای که مردم حتی در شهرها و در حیاط خانه‌هایشان بوته چای را پرورش می‌دادند.
توسعه سریع کشت این محصول نیاز به راه‌اندازی کارخانه‌های فراوری چای را ایجاد کرد و نخستین کارخانه چای ایران در سال ۱۳۱۱ و اولین مرکز تحقیقاتی چای در سال ۱۳۱۳ در لاهیجان تأسیس شد و هم اکنون با قدرت می توان گفت ۹۰ درصد سطح زیر کشت چای کشور متعلق به گیلان است و بیش از 50 درصد باغات گیلان نیز در لاهیجان قرار دارد، پس وقتی لاهیجان جایگاه نخست کشت چای در ایران را دارد، وقتی موزه تخصصی و تاریخی «چای» و آرامگاه بنیان‌گذار صنعت چای ایران در این شهرستان قرار دارد، چرا نباید لاهیجان در اولویت سازمان یونسکو برای تبدیل شدن به پایتخت چای ایران قرار بگیرد.
اما علیرغم اینکه بیش از 121 سال از کشت چای در لاهیجان می گذرد و بیش از 97 سال از قدمت شهرداری لاهیجان می گذرد و بیش از 74 سال از تاسیس سازمان ملی یونسکو در ایران می گذرد، به تازگی زمزمه های ثبت لاهیجان به عنوان پایتخت چای ایران به گوش رسید، زمزمه هایی که البته از سال 1400 آغاز شده و با حضور رضا زنده دل به عنوان شهردار لاهیجان قوت گرفته و به سان فریادی بلند از گلوی لاهیجان خارج شد و بالاخره همزمان با عید سعید غدیر خم به ثمر نشست و آیین پلاک کوبی آن برگزار شد و لاهیجان رسما به عنوان پایتخت چای ایران ثبت گردید.
اما این عنوان چه فایده ای برای لاهیجان دارد؟
پیگیری ها و اراده مصمم رضا زنده دل برای بروز این اتفاق مهم حاکی از ان است که وی به ارزش این عنوان پی برده است.
از زمانی که چای وارد ایران شده تا امروز، مهمترین نوشیدنی کشور بوده و جایگاه خاص و ویژه ای دارد. از دیرباز چایخانه ها فقط مکانی برای نوشیدن چای نبوده، بلکه فضایی برای گفتگو و تعامل، نقالی و پرده خوانی و در واقع یک رسانه بوده است، به گونه ای که می توان گفت چایخانه ها پاتوق های فرهنگی شهر بوده اند، از همین رو چای دیگر یک نوشیدنی نبوده و به یک پدیده فرهنگی تبدیل شده بود و حتی امروز پا فراتر گذاشته و با تبدیل شهری مثل لاهیجان به عنوان پایتخت چای ایران می توان منتظر برگزاری جشنواره‌های مختلف با مشارکت کشورهای تولید کننده چای بود و اینگونه دیپلماسی بین المللی چای نیز شکل بگیرد.
موضوعی که شهرداری لاهیجان نشان داده به خوبی از عهده آن بر می آید؛ آنها جشنواره نوروز امسال را سیزده شب، هر شب باشکوه تر از شب قبل برگزار کردند، آنها قدم در راه بین المللی کردن جشنواره تیاتر خیابانی گذاشتند و ده ها اقدام بزرگ دیگر که شهرداری لاهیجان نشان داد با تدبیر شهردارش برای انجام آن چالش بزرگی پیش رو ندارد.
بنابراین، پس از انتخاب لاهیجان به عنوان پایتخت چای ایران، این شهرستان می‌تواند با شهرهای فعال چای در سایر کشورها ارتباط برقرار کرده و دیپلماسی شهری از مسیر چای را توسعه دهد. کاری که رشت می توانست با برند شهر خلاق خوراک انجام دهد، اما با تغییرات مداوم شهرداران در این شهر استراتزیک، این عنوان پرطمطراق به حاشیه رفت و جز یکی دو جشنواره داخلی اتفاق بزرگی دیگری نتوانستند برای آن رقم بزنند اما شهرداری لاهیجان مصمم است این فرصت مهم را از دست ندهد و شهردارش می خواهد دیپلماسی چای را معنا و مفهوم ببخشد.
